İlişkisel Veritabanı Modeli

İlişkisel veritabanı neredeyse tüm veritabanlarında kullanıldığı için tasarımı ve normalizasyonu önemli bir konu. İyi bir ilişkisel veritabanı tasarımı yapmanın bir çok avantajı vardır. Tasarlanan ilişkisel veritabanın kalitesine paralel olarak kısaca sıralanacak avantajlar şunlardır :

• Tekrarlanan verilerin azaltılması.
• Veritabanı hakimiyetini yükseltmek.
• İş yükünü azaltmak ve esneklik sağlamak.

İlişkisel veritabanın tasarımının avantajlarına kısaca göz attıktan sonra ilişkisel veritabanında olabilecek 3 adet ilişki türünü sıra sıra inceleyelim:

• Bire Bir
• Birden Çoğa
• Çoktan Çoğa

Bire Bir İlişki Türü: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)

Kural basitir ; tablodaki anahtar ilişkili tabloda sadece bir tane olabilir.

Aynı mantığı şekille gösterelim: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)



Yukarıdaki şekilde Ogrenciler ve Liseler adında iki tablo var. Öğrencinin mezun olduğu lise bir tane olacağını düşünürsek şekildeki ilişki türü buna uygundur. Ogrenciler tablosundaki Mezun_Lise_Id alanı ile ilişkili tabloyla alakalı Lise_Id alanı eşleştirilerek ilişki sağlanmış olunuyor.
Eğer ogrenci ve mezun olduğu lise bilgisini birleştirerek veritabanını sorgulamak istersek aşağıdaki SQL sorgusunu çalıştırmamız yeterli olacaktır:

1	SELECT * FROM Ogrenciler, Liseler WHERE Ogrenciler.Mezun_Lise_Id = Liseler.Lise_Id

Yapılan kısaltmalara açıklık getirelim.
(PK) : Primary Key (Birincil Anahtar)
(FK) : Foreign Key (Komşu Anahtar)

Birden Çoğa İlişki Türü: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)

Birden çoğa ilişkide bir tablodaki anahtar ilişkili olduğu tabloda birden çok kez olabilir.
Şekille gösterelim: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)



Yukarıdaki şekilde bir karikaturcunu birden fazla karikature sahip olabileceğini çıkartabiliriz. Çünkü Karikatur tablosunda ilişkili olduğu tablonun anahtarı bulunuyor (Foreign Key). Bu ilişki türü en çok karşılaşılan ilişki türüdür. Karikatürcü ve karikatur bilgisini veritabanından çekecek olursak yazacağımız SQL kodu şöyle olurdu:

1	SELECT * FROM Karikaturcu, Karikatur WHERE Karikaturcu.Karikaturcu_Id = Karikatur.Karikatur_Id

Çoktan Çoğa İlişki Türü: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)

Çoktan çoğa ilişikiler karmaşıklığı nedeniyle veritabanında bir çok soruna neden oldur.
Soruna neden temek olarak şudur Bir tablodaki anahtar ilişkili olduğu tabloda birden çok kez olabilirken karşıtı da doğrudur.
Bu yüzden istenilen ilişkiselliği sağlamak için ilişkiyi birden çoğa indirgemek gerekir. Yani araya fazladan bir tablo koyarak karmaşıklıktan kurtulmuş oluruz.

Bunu nasıl yapağımızı örnek vererek açılayayım:
Bir futbolcu birden fazla takımda oynayabilirken aynı takım birden fazla oyuncu oynatabilir olduğunu varsayalım.

Öncelikle Futbolcular ve Takimlar adında aşağıdaki şekildeki gibi iki tane tablo olşuturalım: (İlişkisel Veritabanı Tasarımı)



Daha önce yaptığımız gibi anahtari ilişkisel olduğu tabloya Foreign Key ( Komşu Anahtar) ekleyerek çoktan çoğa ilişkiyi sağlamak düşünürseniz mümkün değil.
Bu yüzden araya aşağıdaki gibi bir tablo ekleyelim:



Böylece hedefi tam 12'den vuracak şekilde ilişkisel veritabanı tasarımını yapmış olduk.

Çoktan çoğa ilişkiyi birden çoğa indirgediğimiz için iki tane birden çoğa ilişki elde ettik yine bu sebepten iki tane FK (Foreign Key) ortaya çıktı. Dolayısıyla SQL sorugusu iki adet olacak. Birincisi bir futbolcunun oynadığı takımlar, ikicisi ise bir takımda oynayan futbolcular olacak.

Birinci sorgumuz (Id numarası 1 olan futbolcunun oynadığı takımları getiren sorgu)

1	SELECT * FROM Futbolcular, Takimlar, Takim_Futbolcu WHERETakim_Futbolcu.Futbolcu_Id = Futbolcular.Futbolcu_Id AND  Futbolcular.Futbolcu_Id=1

İkinci sorgumuz (Id numarası 1 olan takımda oynayan futbolcuları getiren sorgu)

1	SELECT * FROM Futbolcular, Takimlar, Takim_Futbolcu WHERETakim_Futbolcu.Takim_Id = Takimlar.Takim_Id AND Takimlar.Takim_Id=1

Artık üç tip ilişki tipini öğrendik. Biraz da normalizasyon konusunu inceleyelim.